Marlena Wieczorek i Fundacja MEAKULTURA zostały nagrodzone za zasługi na polu edukacji muzycznej Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich. Z radością dzielimy się z Państwem przedrukiem Laudacji, wygłoszonej z tej okazji przez Beatę Bolesławską-Lewandowską we wtorek 25 września 2024 roku na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina podczas 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Laudacja
Związek Kompozytorów Polskich przyznaje nagrodę za zasługi na polu edukacji muzycznej od 2015 roku. Dotąd zostali nią uhonorowani: Elżbieta Zwolińska, Paulina Celińska, Viola Łabanow-Jastrząb, Magdalena Radziejowska, Sławomir Czarnecki, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Domosławicach, Małgorzata Kołcz oraz Grażyna Krzanowska. W roku 2024 Prezydium Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich postanowiło uhonorować Marlenę Wieczorek i Fundację MEAKULTURA. Ogromnie mnie ta nagroda cieszy, bowiem działalność Marleny Wieczorek oraz prowadzonej przez nią Fundacji Meakultura znam i doceniam od dawna. Z radością i wzruszeniem przyjęłam zatem zadanie przygotowania krótkiej laudacji na dzisiejszą uroczystość.
W uzasadnieniu nagrody napisano, że zostaje ona przyznana: „za kreatywność i konsekwencję w działaniach na rzecz edukacji muzycznej, w tym za niebanalne projekty realizowane w ramach kampanii społecznej Save the Music, a w szczególności za wydaną w 2023 roku książkę «Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych»”. Spróbuję rozwinąć nieco ten zapis.
Otóż, Marlena Wieczorek jest bez wątpienia osobą niezwykle kreatywną i szalenie konsekwentną w swoich działaniach. Ukończyła studia muzykologiczne na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 2007 roku obroniła pracę doktorską poświęconą Romanowi Maciejewskiemu – twórcy mało wówczas znanemu, pozostającemu, jak wielu jego emigracyjnych kolegów, na uboczu zainteresowania polskiego życia muzycznego i polskich badaczy. Zamiast jednak poświęcić się pracy naukowej i ścieżce kariery akademickiej, wyjechała za granicę. Kilka lat spędziła w Brukseli, gdzie poznawała działalność organizacji pozarządowych, w tym także tych realizujących projekty w zakresie kultury muzycznej. Nie chciała jednak zostać na stałe za granicą. Wróciła do Polski i w 2010 roku założyła Fundację Meakultura. Wymarzyła sobie, że będzie działać na rzecz muzyki – i muzykologii.
Przy Fundacji powstało pismo internetowe MEAKULTURA.pl, gdzie do dziś pisze wielu znawców muzyki – zarówno debiutantów, jak i osób o wyrobionych nazwiskach. Marlena Wieczorek wymyśliła także szereg innych projektów, które realizowała i realizuje w ramach Fundacji – w tym Konkurs Krytyków Muzycznych KROPKA (cztery edycje), podyplomowe studia „Muzyka i media” realizowane wspólnie z Collegium Civitas czy kampania społeczna Save the Music, która ma na celu uwrażliwianie społeczeństwa na wagę i rolę obecności wartościowej muzyki w życiu człowieka.
W 2018 roku z inicjatywy Marleny Wieczorek powstała książka Sto lat muzycznej emigracji. Kompozytorzy polscy 1918–2018, wydana następnie także w języku angielskim w brytyjskim wydawnictwie Scala. Działalność Fundacji to także wideo wykłady i podcasty na tematy muzyczne, realizowane z udziałem znakomitych ekspertów – muzykologów, kulturoznawców, prawników (prawo autorskie!). Przyświeca im zawsze jeden cel – by w prosty, komunikatywny, atrakcyjny dla słuchacza sposób tłumaczyć zawiłości świata muzyki, propagować wiedzę i przekazywać solidną dawkę sprawdzonej, naukowej informacji.
W tym zakresie mieści się także działalność na rzecz edukacji muzycznej – a to za tę działalność dr Marlena Wieczorek i jej Fundacja otrzymuje dziś Nagrodę Edukacyjną Związku Kompozytorów Polskich.
Na polu edukacji zatem Fundacja MEAKULTURA od lat angażuje się w szkolenie młodych adeptów dziennikarstwa muzycznego – tu warto wymienić nie tylko programy studiów podyplomowych oraz praktyki i staże w redakcji pisma meakultura.pl, ale także uruchamiany niebawem (we współpracy ze stowarzyszeniem ZAiKS) program mentoringowy. W ostatnich latach Fundacja MEAKULTURA otrzymała także trzy granty unijne (w ramach programu POPOJUTRZE 2.) dla innowatorów w edukacji – na realizację projektów: Muzyka równa matematyce, Instrumentownik oraz Muzyka dla myślących. W ramach pierwszego powstały scenariusze lekcji przedmiotowych w szkołach ponadpodstawowych z odniesieniami do świata muzyki, drugi zaowocował serią kart objaśniających muzyczne instrumentarium, a ostatni przyniósł niezwykłą publikację, docenianą na rynku nietypowych muzycznych podręczników (m.in. nagroda w konkursie Muzyczne Orły 2024) – więcej o niej za chwilę.
Marlena Wieczorek to jedna z najbardziej kreatywnych osób, jakie znam. Ma jednocześnie ogromne wyczucie wartości, dlatego też w swoich projektach na pierwszym miejscu zawsze stawia merytoryczną jakość. Jest w tym szalenie uparta i bezkompromisowa. Nie boi się otwarcie i wprost wyrażać swojego zdania i bronić swoich racji.
Od lat działając w sferze pozabudżetowej, potrafi wskazać, co należałoby poprawić w funkcjonującym systemie tak, by usprawnić pracę organizacji pozarządowych takich jak jej fundacja – czyli takich, których głównym zadaniem jest kreacja wydarzeń i działań jakościowych, mających realny wpływ na zmianę funkcjonowania muzyki i docierających w miejsca, gdzie programy państwowe i instytucjonalne nie mają szans dotrzeć. Marlena Wieczorek nie zawsze ma ze swoją bezkompromisowością łatwo. Chociaż jej wiedza i doświadczenie są doceniane – Marlena Wieczorek zasiada m.in. w gronie jurorów Paszportów „Polityki” i Nagród Koryfeusz, jest także ekspertką European Research Executive Agency (REA), to niektórych z zainicjowanych przez nią projektów nie udało się utrzymać – czy to przez niedocenienie ekspertów oceniających programy grantowe, czy niechęć dużych instytucji do wchodzenia w partnerstwo z niewielką fundacją. Na szczęście konsekwencja i upór w dążeniu do obranego celu nie pozwalają jej się poddawać – zawsze szuka dróg wyjścia i możliwości porozumienia, w tym także pozyskania partnerów dla realizacji swoich projektów.
Jej pomysły są niebanalne – tak, jak leksykon polskich kompozytorów emigracyjnych, w którym zamiast tradycyjnych biogramów badacze odpowiedzieć musieli na rodzaj przygotowanej przez nią ankiety, jak pomysły lekcji, w których o matematyce, biologii czy historii mówi się przez skojarzenia z muzyką, czy wreszcie książka Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych, gdzie znakomity zespół ekspertów odpowiada na szereg istotnych zagadnień z zakresu muzyki w sposób prosty i nie zawsze oczywisty. Jak zapisano w informacji reklamującej tę pozycję:
„Muzyka dla myślących. Przewodnik po stereotypach muzycznych to publikacja, która dostarcza narzędzia do poszerzenia wiedzy w zakresie interpretacji kultury muzycznej z uwzględnieniem elementów krytycznego myślenia. E-book to także pretekst do dyskusji z mitami i stereotypami muzycznymi. Zależało nam, aby podejść do tematu w sposób nowatorski i wielokierunkowy, dlatego zaprosiliśmy do współpracy dużą grupę ekspertów. Istotne było dla nas także to, aby merytoryczność prezentowanych treści współgrała z nowoczesną formą przekazu”.
Książce, która dostępna jest także jako ebook, towarzyszą podcasty, które można odtworzyć w dowolnym czasie. Są także gotowe scenariusze zajęć do wykorzystania przez wykładowców. Są tematy dotyczące talent show, krytyki muzycznej, disco polo, marketingu muzycznego czy muzyki w szkole. Drukowana wersja książki ukazała się dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca w 2023 roku i to ona stała się jedną z podstaw do przyznania Marlenie Wieczorek i Fundacji MEAKULTURA Nagrody Edukacyjnej Związku Kompozytorów Polskich w 2024 roku.
Pośród projektów edukacyjnych Fundacji Meakultura (realizowanych w ramach kampanii Save the Music!) warto jeszcze wymienić „Bach w piach!” – cykl koncertów realizowanych latem 2023 roku na warszawskich placach zabaw dla dzieci, a także wspomniany już „Instrumentownik” – zestaw artystycznie zaprojektowanych kart prezentujących instrumenty wraz z ich opisami, przeznaczony jako pomoc naukowa dla szkół.
Do wszystkich tych projektów Marlena Wieczorek zaprasza najlepszych ekspertów, osoby cieszące się autorytetem w swoich dziedzinach, które zarazem chętnie przystają na to, by w inny – niebanalny często właśnie sposób przekazać swoją wiedzę. Prezeska Fundacji MEAKULTURA zna doskonale wartość pracy zespołowej – to niezwykle ważna cecha jej osobowości. Jednak nawet jeśli chowa się za plecami ekspertów i unika publicznych wypowiedzi, to trzeba pamiętać, że to ona stoi za wszystkim pomysłami i projektami Fundacji MEAKULTURA. Jest w swych działaniach inspiracją dla wielu osób. Leży jej na sercu dobro polskiej muzyki i dbałość o jej poziom, zależy na upowszechnianiu wiedzy o muzyce, a także na uświadamianiu społeczeństwu jak ważne jest obcowanie z wartościową muzyką – nie tylko zresztą klasyczną! Marlena Wieczorek chętnie łączy w swych projektach muzykę z innymi dziedzinami – była pomysłodawczynią i kuratorką wielu wystaw artystycznych, prezentowanych w Polsce i za granicą. Łączy także ludzi – w ostatnim czasie stworzyła „think tank” (Think Thank You), którego celem jest niezależna ekspercka działalność na polu kultury, w tym podjęcie prac na rzecz wypracowania nowych modeli zarządzania zasobami w kulturze – to kolejne, ważne pole działalności Fundacji MEAKULTURA.
Droga Marleno, dziękując Ci za dotychczasową pracę i osiągnięcia, życzę Ci wytrwałości na niełatwej drodze, którą sobie obrałaś. Wiem, że pomysłów Ci nie brakuje, życzę Ci zatem, by udawało Ci się je z powodzeniem realizować. Abyś spotykała na swojej drodze jak najwięcej sprzymierzeńców, by nadal w sposób niezależny od narzuconych systemów, za to jak najbardziej kreatywny i niebanalny edukować muzycznie polskie społeczeństwo. Gratuluję Ci z całego serca tej Nagrody!
Beata Bolesławska-Lewandowska
